Omnibus: rewolucja czy ewolucja w zwalczaniu nieprawdziwych opinii w internecie?

W ostatnim czasie dużym echem odbiła się informacja o nałożeniu przez prezesa UOKiK kar pieniężnych na spółki Opinie.pro i SN Marketing za oferowanie i zamieszczanie w sieci Internet nieprawdziwych opinii i ocen o produktach bądź usługach.

Zakaz zamieszczania nieprawdziwych opinii w Internecie – jak jest obecnie

Prezes UOKiK podkreślił we wskazanych powyżej decyzjach, że powyższa praktyka godziła w zbiorowe interesy konsumentów poprzez wprowadzanie ich w błąd co do rzetelności czy jakości usług lub produktów oferowanych przez zleceniodawców ukaranych przedsiębiorców. Warto również przypomnieć, że wprowadzanie konsumentów w błąd stanowi nieuczciwą praktyką rynkową stosownie do obowiązującej od przeszło 15 lat ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym.

W obecnym stanie prawnym istnieją zatem narzędzia umożliwiające eliminowanie praktyk polegających na pisaniu opinii pod „dyktando” adresata takiej opinii, bez faktycznego przetestowania przez autora recenzji produktów bądź usług. Są nimi właśnie przepisy ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, które wchodzą w zakres szerokorozumianego prawa ochrony konsumentów.

Tomasz Chróstny, prezes UOKiK: influencerzy coraz bardziej świadomi przepisów reklamy. Zagrożenie widzimy w tokenach

Zakaz zamieszczania nieprawdziwych opinii w Internecie – jak będzie po 1 stycznia 2023 r.

Dotychczasowe mechanizmy, umożliwiające eliminację nieprawdziwych opinii w Internecie, ulegną jednak wzmocnieniu, a to dzięki nowo wprowadzonym przepisom implementującym „sławną” dyrektywę Omnibus.

Otóż, już za parę dni, bo od 1 stycznia 2023 r. zacznie obowiązywać art. 6 ust. 2 pkt 7 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, zgodnie z którym za nieuczciwą praktykę uznane będzie zaniechanie podawania przez przedsiębiorcę udostępniającego opinii o oferowanych produktach informacji o tym, czy i w jaki sposób zapewnia on, aby publikowane opinie o oferowanych produktach pochodziły od konsumentów, którzy faktycznie używali danego produktu lub go nabyli.  

Niestety, zarówno polskie ustawy implementujące dyrektywę, jak również sam Omnibus, nie dają wskazówek, w jaki sposób przedsiębiorca będzie weryfikować prawdziwość zamieszczanych ocen czy komentarzy – czyli jak ustalić, czy autor recenzji faktycznie przetestował oceniany towar lub skorzystał z usługi.

W tej sytuacji w nadchodzącej zmianie przepisów kluczowe jest aby przedsiębiorca mógł udowodnić, że wprowadził procedurę kontroli zamieszczanych recenzji, która wykluczy zamieszczanie opinii nieprawdziwych bądź pochodzących do innych podmiotów niż konsumenci. W praktyce obowiązek ten będzie się sprowadzał do przekazania konsumentom informacji o ustanowionych przez przedsiębiorcę procedur zapewniających, by publikowane opinie faktycznie pochodziły od konsumentów, którzy rzeczywiście używali dany produkt lub go kupili, oraz wskazania sposoby weryfikacji tych opinii przez przedsiębiorcę.

Zwrócić należy również uwagę na nadchodzącą zmianę w sposobie plasowania ofert m.in. w porównywarkach internetowych. Od 1 stycznia 2023 r. przedsiębiorca dokonujący plasowania ofert  będzie zobowiązany także do informowania konsumentów o ogólnych informacjach udostępnionych w specjalnej części interfejsu internetowego, dotyczących głównych parametrów decydujących o plasowaniu ofert przedstawionych konsumentowi w wyniku wyszukiwania oraz względnym znaczeniu tych parametrów w porównaniu z innymi parametrami.

UOKiK karze za fałszywe opinie na Facebooku i Google Maps

Trudno więc uznać, że implementacja dyrektywy Omnibus do polskiego systemu prawnego wprowadza rewolucyjne zmiany w zakresie eliminowania praktyk wprowadzających w błąd konsumentów i zaburzających obraz rynku poprzez publikację nieprawdziwych recenzji. Jednak nowe regulacje mogą ułatwić egzekwowanie prawa, z korzyścią dla konsumentów.   

Karolina Olszewska, prawniczka w Kancelarii Gessel