Płatności bezgotówkowe wypierają w Polsce gotówkę, stanowią już 43 proc. obrotów

W latach 2005-2018 udział płatności bezgotówkowych w ogólnej liczbie płatności w Polsce wzrósł z 2 proc. do 43 proc., a udział płatności gotówkowych zmalał z 98 proc. do 57 proc.

Rozliczenia bezgotówkowe: karty wyprzedziły polecenia przelewu

W 2018 r. najwięcej transakcji bezgotówkowych dokonano przy użyciu kart płatniczych. Ich udział w łącznej liczbie transakcji bezgotówkowych wyniósł 62,4%. Drugim pod względem wykorzystania rodzajem rozliczeń bezgotówkowych było polecenie przelewu (37,2%). Najmniej płatności dokonywano za pomocą polecenia zapłaty (0,4%) i czeków (0,001%).

Warto tutaj podkreślić, że jeszcze w 2014 r. pod względem liczby transakcji polecenie przelewu stanowiło 51,1% wszystkich transakcji bezgotówkowych. W 2015 r. po raz pierwszy w historii ich udział spadł poniżej 50% i wyniósł 45,3%, a dominującym instrumentem bezgotówkowym stała się karta płatnicza (osiągnęła 54,2%).

W ciągu ostatnich kilku lat jednym z najpopularniejszych instrumentów płatniczych w Polsce stały się karty płatnicze. Jeszcze w 2011 r. ich udział szacowano na zaledwie 16,5%, podczas gdy badania z 2016 r. wykazały, że liczbowy udział płatności kartami płatniczymi w Polsce we wszystkich płatnościach detalicznych dokonywanych przez konsumentów zawierał się w przedziale od 33% do 42,5%, a według ostatniego dostępnego badania z 2018 r. wyniósł 38%.

Dynamicznie rośnie też liczba wydanych kart płatniczych w Polsce. Na koniec 2008 r. w naszym kraju było 30,3 mln kart płatniczych, a na koniec 2018 r. ich liczba wzrosła do 41,2 mln.

Spośród wszystkich wydanych w Polsce kart płatniczych najbardziej rozpowszechnione są karty debetowe. Na koniec 2018 r. stanowiły 79% wszystkich wydanych kart, natomiast karty kredytowe - 14%, karty przedpłacone - 6%, a karty obciążeniowe - 1%.

Więcej kart to więcej terminali

Równolegle z popularyzacją kart płatniczych w Polsce rośnie liczba miejsc, w których karty płatnicze są akceptowane. W latach 2011–2018 potroiła się liczba akceptantów, placówek akceptujących karty oraz terminali w fizycznych punktach sprzedaży (POS). Na koniec 2018 r. na polskim rynku funkcjonowało 368 tys. akceptantów kart płatniczych, 609 tys. placówek oraz 786 tys. terminali POS.

Kartą płacimy najczęściej zbliżeniowo

Rynek kart płatniczych w Polsce przeszedł w ciągu ostatnich 10 lat istotne zmiany w wyniku wprowadzenia technologii zbliżeniowej. Pierwsze karty zbliżeniowe wydano w Polsce w grudniu 2007 r. Na koniec 2018 r. taką funkcję miało 84% wszystkich kart płatniczych wydanych w naszym kraju. Równocześnie rozwijano stacjonarną sieć akceptacji kart płatniczych w technologii zbliżeniowej. Na koniec 2018 r. niemal 100% terminali POS umożliwiało akceptowanie i dokonywanie płatności zbliżeniowych kartami.

Udział transakcji zbliżeniowych w ogólnej liczbie transakcji dokonanych za pomocą kart płatniczych w Polsce w IV kwartale 2018 r. wyniósł 76,5%.

Rośnie liczba bankomatów

Na koniec 2018 r. w Polsce funkcjonowało 22,9 tys. bankomatów oraz 197,5 tys. punktów handlowo-usługowych oferujących wypłatę sklepową (cash back).

Jak widać, liczba bankomatów jest znacznie mniejsza niż liczba placówek oferujących usługę cash back, ale to w bankomatach odbywa się zdecydowana większość transakcji gotówkowych realizowanych przy użyciu kart płatniczych (97% pod względem liczby i 99% pod względem wartości transakcji – wg danych za 2018 r.).

Trzy razy częściej kartami, dwa razy większa wartość

Na polskim rynku obserwuje się nieustanny wzrost liczby i wartości transakcji dokonanych za pomocą kart płatniczych wydanych przez banki funkcjonujące w Polsce. W latach 2011–2018 liczba transakcji wzrosła trzykrotnie, z 1,8 mld do 5,4 mld, przy czym w 2018 r. liczba płatności bezgotówkowych stanowiła 87% wszystkich transakcji dokonywanych kartami, a pozostałe transakcje (13%) były realizowane w formie gotówkowej (głównie w bankomatach).

W tym samym okresie wartość transakcji bezgotówkowych wzrosła z 373 mld zł do 718 mld zł, czyli niemal dwukrotnie. Warto odnotować, że udział transakcji bezgotówkowych w wartości transakcji dokonywanych kartami płatniczymi w 2018 r. wynosił 43% i był znacznie niższy niż w przypadku liczby transakcji (87%).

Było to spowodowane głównie tym, że transakcje gotówkowe (stanowiące 57% wszystkich transakcji kartowych w ujęciu wartościowym) są realizowane rzadziej niż płatności kartami, ale na znacznie większe kwoty. W 2018 r. średnia wartość transakcji gotówkowej w bankomacie wyniosła 510 zł, a transakcji bezgotówkowej - 66 zł.

Płatności mobilne coraz popularniejsze

NBP w swoim raporcie podkreśla także obserwowany w ostatnich latach na świecie, również w Polsce, dynamiczny rozwój płatności mobilnych. W poniższej tabeli zaprezentowano najpopularniejsze obecnie rozwiązania w zakresie płatności mobilnych wraz z obszarami ich wykorzystania. Nie zabrakło tu IO, Peopay, Blika, a także Google Pay i Apple Pay.

Opublikowane przez NBP kompleksowe opracowanie na temat systemu płatniczego w Polsce stanowi aktualizację publikacji pt. "System płatniczy w Polsce" z lipca 2008 r. Opracowanie opisuje funkcjonowanie szeroko pojętej infrastruktury polskiego systemu płatniczego, obejmującej: formy rozliczeń pieniężnych (w tym instrumenty płatnicze), schematy płatnicze (w tym systemy kart płatniczych), rozliczenia i rozrachunki międzybankowe realizowane za pośrednictwem systemów płatności wysokokwotowych i detalicznych oraz systemy rozliczeń i rozrachunku instrumentów finansowych.